Letopis Matice srpske, knjiga 492, sveska 1-2, jul-avgust 2013.
U broju za jul i avgust, Letopis objavljuje poeziju nemačkih pesnika mlađe generacije, među kojima su: Marion Pošman, Durs Grinbajn, Jan Vagner, Danijela Danc, Ron Vinkler, Kerstin Prajvus i drugi.
Temat ovog broja Letopisa Matice srpske posvećen je obeležavanju 120 godina od rođenja Miloša Crnjanskog. Tim povodom objavljeni su radovi koji osvetljavaju određene aspekte književnog dela jednog od najznačajnijih pisaca sa ovih prostora.
Teorijom sumatraizma u književnoj praksi bavi se Ala Tatarenko pokušavajući da sagleda neke od sumatraističkih veza između dela M. Crnjanskog i pisaca narednih generacija. Pored toga autorka u tekstu “Kako je sve u vezi na svetu: teorija sumatraizma u književnoj praksi” predstavlja i pojedine aspekte funkcionisanja sumatraističkih veza između dela srpskih pisaca koji pripadaju različitim žanrovima i periodima.
O ekspresionističkoj varijanti Crnjanskog piše Bojana Stojanović Pantović. Ona u tekstu “Prizmatičnost pojma sumatraizma: ekspresionistička varijanta Crnjanskog” naglašava da sumatraizam kod Crnjanskog ne treba odvajati od pojma urbanog. Tačnije, sumatraizam se ne posmatra kao radikalna apozicija urbanitetu i (neo)romantičarska apologija prirode. Status i smisao prirode pojavljuju se kao medij transpozicije sumatraističko-ekspresionističkih ishodišta Miloša Crnjanskog. B. S. Pantović skreće pažnju na ambivalentne slike Nemaca i Nemačke u kojima značenjska prizmatičnost pojma sumatraizam ima najveći problemski raspon, pri tome analizirajući “Pisma iz Pariza” (1921) i “Iris Berlina” – gde se dotiče i odnosa između provincije i centra kao nove teme.
Časlav Nikolić se u svom tekstu bavi ontološkim, istorijskim i rodnopolitičkim aspektima romana “Kap španske krvi”, sa posebnim osvrtom na lik Lole Montez, dok Slobodan Grubačić osvetljava književnost Miloša Crnjanskog kroz prizmu pansofije, teosofije i antroposofije.
Zoran Avramović u eseju pod nazivom “Dinamika žanra Miloša Crnjanskog u dnevnim listovima (1918-1941)” proučava tekstove koje je Miloš Crnjanski pisao za dnevne novine, pokušavajući da odgovori na pitanja: koliko je Crnjanski poštovao odlike žanra u kojem je pisao (a pisao je u skoro svim književnim i neknjiževnim žanrovima), da li je kao novinar upotrebljavao književni jezik i stil, da li je i koliko Crnjanski smatrao čitaoca strukturnim elementom teksta. Avramović razmišlja o žanrovskim odlikama publicističkih i novinarskih tekstova, zatim kakav je jezik tih tekstova: ekspresivni ili referencijalni, kao i da li je u njima naglašeno ili skriveno vrednosno opredeljenje Miloša Crnjanskog…
Željko Simić, autor teksta “Oslobađanje zaboravom: Crnjanski i Tarkovski” pokušava da delo Miloša Crnjanskog dovede u vezu sa autopoetičkim razmišljanjima Andreja Tarkovskog, definišući srodnosti ova dva stvaraoca, dok Jelena Marićević daje komparativnu analizu Miloša Crnjanskog i Milorada Pavića – “U baroknom ogledalu: Crnjanski – Pavić”.
Natalija Ludoški je autorka teksta “Mladen Leskovac o Milošu Crnjanskom”. Ona književnost M. Crnjanskog posmatra u kontekstu izučavanja naučnog i kritičkog opusa Mladena Leskovca. Kritike, intervjui i pisma ovog istoričara i kritičara srpske književnosti ukazuju na to da je delo M. Crnjanskog za Mladena Leskovca predstavljalo najveću vrednost savremene srpske književnosti.
Temat posvećen Milošu Crnjanskom zatvara tekst Slobodana Vladušića “Šta će nam Crnjanski?” u kome autor problematizuje pitanje vrednosti i uloge savremene književnosti u modernom društvu. Odgovarajući na pitanje iz naslova on u opusu i životu ovog pisca uviđa složeni odnos između modernog pojedinca i modernog kolektiva.
Tekstove ovog broja Letopisa moguće je preuzeti na stranici >> Matice srpske.
