Obračun sa demonima prošlosti : „Paščara“ Mihajla Orlovića

Upuštajući se u još jednu romanesknu pustolovinu, Mihajlo Orlović ovog puta nudi nešto otvoreniju prozu sa mnoštvom autobiograskog kroz centralno postavljen motiv potrage za identitetom. Paščara je roman koji pomoću retrospektivnih slika donosi sve ono što bi moglo da stane u moto jednog od poglavlja, Bodlerove stihove : „U crnici masnoj gdje puževa ima/ duboku ću sebi iskopati jamu“. Da nešto sa ovim svetom i njegovim poretkom nije u redu, osvedočeno je kroz likove sa tugaljivim sudbinama i odrastanje i sazrevanje dečaka Lazara iz čije perspektive saznajemo o posvedočenim događajima i ljudima. Dovodeći u pitanje ili, pak, potvrđujući oveštale istine bivanja, pripovedač se uvek vraća na pesničke aksiome – ovde nema pošteđenih, svi trpimo gorku patnju belog sveta …

U složenoj strukturi narativnih izgleda izdavaja se više tokova među kojima je stalan prikaz svakodnevice, odnosa među likovima i dramatičnosti koja iz njih proizilazi. Motiv igre u Paščari, malom, osamljenom, paklenom zdanju koji utiče na živote mnogih, ključni je za razumevanje knjige, počev od same naslovike. Ucene, podmetanja, patologija anti-junaka koji sa svojim negativnostima menja egzistenciju likova, ulaze u prosek iskrivljenosti opšte slike pripoveđenog koja kod čitaoca, slično prethodnim Orlovićevim romanima, stvara mučan osećaj da nevoljama kraja nema, a autobiografske crte uverljivo dokazuju da su patnje u serijama neograničene. Tako je odnegovan antipodan odnos između naratora, u ovom slučaju dečaka Lazara, kasnije razvijenog u lik odraslog čoveka, i Lorijana, zvanog Dvonogi pas, od koga su sva zla u imaginativnom svetu počinju i završavaju.

Paščara kao mesto je koban presek ranjavanja svesti potencijalnog čitaoca romana kome se otkriva iščašenost jednog uma i ne oslobađa ga se lako; ni u konačnom razrešenju ne daje se otpust od nasrtaja tog utelovljenja ne-dobra.

Paščara kao roman o zlu daje niz ubedljivih stilskih rešenja od kojih su najsmelija preplitanja retrospektivnih tokova i umetanje narativnih epizoda gotovo ispovednog tona, poigravanje (uglavnom) Bodlerovim stihovima, uzetih za motoe poglavlja, te koketiranje sa mitskim i tajanstvenim. Ovim delom Mihajlo Orlović pravi naročit iskorak u svom opusu, postižući novu snagu pripovedčakog umeća.

Mihajlo Orlović je rođen u Bosanskom Milanovcu kod Sanskog Mosta. Završio je Fakultet političkih nauka, smer žurnalistika, u Beogradu. Trenutno živi i radi u Banjaluci.
Objavio je 22 knjige proze, poezije i zapisa. Autor je brojnih novinskih, radijskih i TV reportaža, kao i dokumentarnih filmova, za koje je nagrađivan. I za svoje književno stvaralaštvo dobio je više nagrada. Za roman „Nebo i ništa“ nagrađen je nagradom Grada Banja Luka, kao najbolje ostvarenje u 2007. godini. Zastupljen je u više antologija srpskih pripovjedača i pjesnika.

– Orlovićeve TV reportaže, kao i njegovi tekstovi, otkrivaju dar zapažanja i naklonost prema stvarima koje odudaraju od prosječnosti, koje su posebne i samim tim neobične, ali ipak susretljive u osiromašenoj stvarnosti koja je potrošila svoja svijetla iznenađenja. Sve je moguće, ali čudno, drugačije, izuzetno po nekom kvalitetu koji nadmašuje mjeru svakidašnjeg i svojim opterećenjem remeti ravnotežu iskustva. Otupjelih čula mi i ne zapažamo pojave oko nas, a Orlović ih uočava, predemenzionira i čini zastrašujućim čak u slučajevima kada se radi o osobinama koje predstavljaju priznate etičke i socijalne vrijednosti. Njegovi junaci su, makar po spoljašnjem izgledu, ljudi koji ne skreću pažnju, ne izdvajaju iz gomile do onog trenutka kada njihova običnost, stavljena pod uveličavajuće staklo piščevog pojačanog interesa, ne otkrije zastrašujuće dimenzije poremećaja ličnosti – rekla je Zorica Turjačanin povodom Orlovićeve zbirke fantastičnih priči Kišni snovi.
Podelite sa prijateljima:
Share